Partnerstwo publiczno-prywatne (PPP) rozwija się w Polsce od ponad 15 lat. Poprzez ustawowe
uregulowanie pojęcia partnerstwa publiczno-prywatnego w 2005 r. przełamano barierę
psychologiczną, dotyczącą nawiązywania współpracy z prywatnymi firmami w celu przeprowadzenia inwestycji publicznych.
Wprowadzono również nowe narzędzia, służące strategicznemu planowaniu inwestycji, takie jak: analizowanie i wybór najkorzystniejszej formuły inwestycyjnej dla interesu publicznego (value for money), długofalowe planowanie inwestycyjne i budżetowe, szacowanie opłacalności określonej ścieżki działań i ryzyk, z nią związanych, a także poszukiwanie najkorzystniejszego finansowania dla projektów. Dodatkowo, uelastyczniono sposoby działania w celu realizacji projektów PPP: wprowadzono różne formy dysponowania wkładem własnym na cele realizacji przedsięwzięcia, możliwość prowadzenia projektu w formie spółki prawa handlowego z wybranym partnerem prywatnym, czy różne tryby zakończenia współpracy i sposoby zrządzania powstałą infrastrukturą po zakończeniu umowy o PPP.
Obecnie problematykę PPP regulują trzy główne ustawy, są to: ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym (dalej: „Ustawa o PPP”), ustawie o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (dalej: „Ustawa o umowie koncesji) oraz ustawa Prawo zamówień publicznych (dalej: „Ustawa Pzp”). Punktem spajającym te trzy akty prawne jest forma wyboru partnera prywatnego, opisana w ustawie o PPP: partner prywatny może być wybrany w jednym z trybów opisanych w ustawie o umowie koncesji albo w ustawie Prawo zamówień publicznych.
W celu zwiększenia skali i efektywności inwestycji w formule PPP, jako element „Strategii na rzecz
Odpowiedzialnego Rozwoju” Rząd Polski w 2017 r. przyjął „Politykę Rządu w zakresie rozwoju
partnerstwa publiczno-prywatnego” (Polityka Rządu ds. PPP), w której wprost wskazano na PPP jako jedno z narzędzi realizacji usług i rozwoju infrastruktury w celu utrzymania dotychczasowego tempa rozwoju infrastruktury, który wymaga zaangażowania do 2030 r. kapitału o wartości 1,5 bln PLN . Ze względu na brak możliwości dysponowania takimi środkami przez podmioty publiczne, konieczne jest pozyskanie do realizacji tych inwestycji środków prywatnych.
PPP, z punktu widzenia zarządzania finansowego, umożliwia podmiotowi publicznemu
przeprowadzenie inwestycji bez angażowania środków publicznych na etapie zaprojektowania,
budowy lub modernizacji, a także rozłożenia płatności w czasie i uiszczania ich na etapie eksploatacji powstałej infrastruktury. Dzięki temu, formuła ta daje także możliwość efektywniejszego planowania wydatków budżetowych, strategicznego planowania inwestycji oraz przeprowadzenie priorytetyzacji projektów inwestycyjnych. Rozwiązania prawne, przyjęte w obowiązujących ustawach pozwalają również na ujęcie transakcji PPP, pod pewnymi warunkami, w sposób neutralny dla bilansu podmiotu publicznego, co nie powinno być jedyną motywacją sięgnięcia po to narzędzie realizacji zadań publicznych, jednakże pozwala na strategiczne planowanie inwestycyjne w dłuższym horyzoncie czasowym.
Dla partnerów prywatnych zaangażowanie się w przedsięwzięcia realizowane w formule PPP
umożliwia uzyskiwanie długofalowych, stabilnych źródeł przychodów, sprzyjających planowaniu
działalności biznesowej.
Partnerstwo publiczno-prywatne pozwala uzyskać wartość dodaną, dla przedsięwzięcia
realizowanego w tej formule, określaną poprzez wzrost efektywności powstałej infrastruktury czy
świadczonych usług, lub krótszy czas realizacji określonych zadań. Aby to osiągnąć, niezbędna jest
ocena efektywności przedsięwzięcia na jak najwcześniejszym etapie przygotowań i rekomendacja
optymalnego ustrukturyzowanie transakcji.
Planując publiczne inwestycje infrastrukturalne, należy przede wszystkim mieć na względzie interes
publiczny oraz pamiętać, że PPP stanowi jedno z dostępnych narzędzi realizacji przedsięwzięć,
którego wykorzystanie powinno być zawsze uzasadnione większą korzyścią dla podmiotu publicznego
oraz wyższą efektywnością wykorzystania publicznych zasobów.